Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής συμμετείχε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) την Παρασκευή 29 Αυγούστου 2025, κατά τη συζήτηση επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου "Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών-Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου". Στη συνεδρίαση, τοποθετήθηκαν και κατέθεσαν Υπόμνημα εκ μέρους της Εθνικής Επιτροπής, η Συντονίστρια του Επιστημονικού Προσωπικού Εύα Τζαβαλά και ο Ειδικός Επιστήμονας Χρήστος Τσεβάς.

• Διαβάστε εδώ το Υπόμνημα της ΕΕΔΑ επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου

• Παρακολουθήστε την τοποθέτηση και τη δευτερολογία των εκπροσώπων της ΕΕΔΑ στη συνεδρίαση της Επιτροπής:

• Παρακολουθήστε εδώ ολόκληρη τη συνεδρίαση της Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης

28 Αυγούστου 2025

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας κατ’ εφαρμογή των Αρχών των Παρισίων των Ηνωμένων Εθνών, εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την κλιμάκωση της αρνητικής ρητορικής και του δυσμενούς κλίματος που διαμορφώνεται σε βάρος των προσφύγων, των μεταναστών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που τους υποστηρίζουν.

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών  διαδραματίζουν επί μακρόν καθοριστικό και θεσμικό ρόλο στην Ελλάδα, παρέχοντας καίρια στήριξη στα πλέον ευάλωτα άτομα, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή. Πρόκειται για αναγνωρισμένους εταίρους από τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ίδια την ελληνική Πολιτεία, η οποία για χρόνια στηρίζεται στη συμβολή τους. Οι προσπάθειές τους συμπληρώνουν το έργο των κρατικών θεσμών και συμβάλλουν στη διασφάλιση μιας αποτελεσματικής και συμπεριληπτικής διακυβέρνησης.  Οι οργανώσεις επιτελούν μια κρίσιμη για τη δημοκρατία λειτουργία, συμβάλλοντας στη λογοδοσία της εκάστοτε εξουσίας και στον σεβασμό του κράτους δικαίου.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν δημόσιες δηλώσεις, πρωτοβουλίες ή άτυπες διαρροές που στιγματίζουν φορείς της κοινωνίας των πολιτών ή προτείνουν την επιβολή τιμωρητικών μέτρων σε οργανώσεις που ενδέχεται να εκφράσουν διαφορετικές απόψεις ή προσφεύγουν στη δικαιοσύνη εκπροσωπώντας τους ανθρώπους που έχουν ζητήσει τη στήριξή τους. Η αρνητική αυτή ρητορική υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών και την πολυετή και αμοιβαία επωφελή συνεργασία κράτους και κοινωνίας των πολιτών. Ο έλεγχος και η λογοδοσία αποτελούν θεμιτές και αναγκαίες λειτουργίες τις οποίες αποδέχονται πλήρως οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Όταν όμως παρουσιάζονται ως απειλή ή τιμωρία, κινδυνεύουν να καταστούν μέσα εκφοβισμού και περιορισμού.

Καλούμε όλους τους φορείς που μετέχουν στον πολιτικό και δημόσιο διάλογο να συνεχίσουν να αναγνωρίζουν και να στηρίζουν τον καίριο ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, διασφαλίζοντας ένα περιβάλλον όπου μπορεί να συνεχιστεί ελεύθερα, με διαφάνεια και χωρίς φόβο η συμβολή της. Ένα ασφαλές και ευνοϊκό πλαίσιο λειτουργίας για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνιστά πάγια σύσταση των διεθνών και ευρωπαϊκών οργάνων προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών αποτελεί ένα από τα πλέον ουσιαστικά εχέγγυα της Δημοκρατίας.

Η ΕΕΔΑ και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες θα συνεχίσουν να εργάζονται από κοινού με την ελληνική Πολιτεία, την κοινωνία των πολιτών, τις τοπικές κοινότητες και όλους τους εταίρους, ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός και η προστασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων – συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων και των μεταναστών.

Η Κοινή Δήλωση σε αρχείο pdf

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και το UN Global Compact Network Greece υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας με σκοπό την ενίσχυση της εταιρικής δέουσας επιμέλειας και την προώθηση υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η συνεργασία αυτή βασίζεται στην κοινή παραδοχή ότι η συμμόρφωση των εταιρειών με τις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές υποχρεώσεις τους διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της βιωσιμότητας, της λογοδοσίας και της κοινωνικής συνοχής. Μέσα από την υπογραφή του Μνημονίου, διαμορφώνεται ένα σταθερό πλαίσιο διαλόγου και ανταλλαγής εμπειριών και γνώσεων, με στόχο την ενίσχυση της κατανόησης, της εφαρμογής και της παρακολούθησης της εταιρικής δέουσας επιμέλειας.

Το Μνημόνιο Συνεργασίας έρχεται να θεμελιώσει την ήδη επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ ΕΕΔΑ και UN Global Compact Network Greece που αναπτύσσεται από το 2021 στο πλαίσιο του προγράμματος Business & Human Rights Accelerator, με έμφαση στην εκπαίδευση και ενδυνάμωση των επιχειρήσεων ως προς τις ευθύνες τους απέναντι στα δικαιώματα του ανθρώπου.

Mπορείτε να δείτε το κοινό Δελτίο Τύπου εδώ

Περισσότερες πληροφορίες για την ΕΕΔΑ και το έργο της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της εταιρικής δέουσας επιμέλειας είναι διαθέσιμες εδώ

Eκπαιδευτική Συνάντηση της Ομάδας Εργασίας για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Παγκόσμιας Συμμαχίας Εθνικών Θεσμών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (GANHRI) πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά την Τρίτη, 29 Ιουλίου 2025 με θέμα “Ισότητα των Φύλων, Επιχειρήσεις και Ανθρώπινα Δικαιώματα” και με στόχο την ανάδειξη του ρόλου των επιχειρήσεων στην προάσπιση και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στην Συνάντηση συμμετείχε η ΕΕΔΑ εκπροσωπούμενη από τις ειδικές επιστήμονες, Δρ Αναστασία Χαλκιά και ΔΝ Κατερίνα Χαροκόπου. Η τελευταία ανέδειξε με εισήγησή της, τις καλές πρακτικές της Εθνικής Επιτροπής αναφορικά με την καλή νομοθέτηση με μελέτη περίπτωσης την μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 2381/2022 για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων μεταξύ των διευθυντών εισηγμένων εταιρειών, ως το κατ’ εξοχήν αρμόδιο όργανο για την παροχή γνωμοδοτήσεων επί προωθούμενων μεταρρυθμίσεων νομοθεσίας σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο και με το Εγχειρίδιο Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης. Η ΕΕΔΑ είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει, μεταξύ άλλων, το εργαλείο της ακρόασης που της παρέχει ο ιδρυτικός της νόμος στο πλαίσιο του πλουραλιστικού της χαρακτήρα και τα θετικά αποτελέσματα της ενεργής συμβολή της σε όλα τα στάδια της νομοθετικής διαδικασίας.

Στο Διαδικτυακό Εργαστήριο με θέμα: «Ο Ρόλος των Φορέων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα: Ενίσχυση της Εκτίμησης Αντικτύπου στα Θεμελιώδη Δικαιώματα με Εργαλείο τον Χάρτη της ΕΕ» που διοργάνωσε το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, στις 10 Ιουλίου 2025, συμμετείχε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) εκπροσωπούμενη από τη Συντονίστρια του Επιστημονικού Προσωπικού Εύα Τζαβαλά και τους Ειδικούς Επιστήμονες ΔΝ Κατερίνα Χαροκόπου και ΔΝ Χρήστο Τσεβά. Οι εκπρόσωποι της ΕΕΔΑ κατέθεσαν την εμπειρία τους από το έργο της Εθνικής Επιτροπής  επισημαίνοντας τις καλές πρακτικές και τις προκλήσεις.

Το Εργαστήριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Έργου FAIR που υλοποιείται από 9 οργανισμούς,  μέλη του διεπιστημονικού ερευνητικού δικτύου FRANET του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κροατία, την Κύπρο, την Πορτογαλία και την Σλοβενία με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημόσιων αρχών και της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό την ενσωμάτωση της Εκτίμησης Αντικτύπου στα Θεμελιώδη Δικαιώματα στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικής.

Περισσότερες πληροφορίες για το έργο στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://fair-project.org/

Στο σεμινάριο που διοργάνωσε το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) για τα ευρωπαϊκά ταμεία και τα θεμελιώδη δικαιώματα, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 22 Ιουλίου 2025 στο πλαίσιο του Προγράμματος EU rights for Fundamental Rights (FURI), συμμετείχε η ΕΕΔΑ εκπροσωπούμενη από την Εύα Τζαβαλά, Συντονίστρια του Επιστημονικού Προσωπικού της ΕΕΔΑ με εισήγηση με θέμα «Κανονιστικό πλαίσιο και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ» και από την ΔΝ Κατερίνα Χαροκόπου, μέλος του  Επιστημονικού Προσωπικού της ΕΕΔΑ με εισήγηση με θέμα «O ρόλος της ΕΕΔΑ υπό το πρίσμα των Ταμείων: προοπτικές, προκλήσεις, ανάγκες».

Η ΕΕΔΑ είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει αφενός το Κανονιστικό πλαίσιο βάσει του οποίου πηγάζει η υποχρέωση της χώρας για συμμόρφωση των Πράξεων και Δράσεων των Ευρωπαϊκών Ταμείων με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και αφετέρου να αναδείξει τον ρόλο της ΕΕΔΑ, ως αρμόδιου φορέα για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής και υλοποίησης του Χάρτη σε όλα τα στάδια, ήτοι τη διαβούλευση, το σχεδιασμό και την υλοποίηση και αξιολόγηση των έργων στο πλαίσιο των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 (Αναγκαίος Όρος 3), όπως ορίζει το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Εθνικής Αρχής Συντονισμού και ΕΕΔΑ τον Απρίλιο του 2022.

Η ΕΕΔΑ δημοσιεύει σήμερα ένα Επεξηγηματικό Σημείωμα της Δήλωσής της για την αναστολή του ασύλου  και την παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Στο Σημείωμα αυτό μπορείτε να βρείτε την επιστημονική τεκμηρίωση των θέσεων και συστάσεων της Επιτροπής που περιλαμβάνονται στη Δήλωση που δημοσιεύθηκε στις 11 Ιουλίου 2025.

Δείτε το αρχείο εδώ

Δείτε τη δήλωση της ΕΕΔΑ εδώ

Στον τηλεοπτικό σταθμό «DION Τηλεόραση Κεντρικής Μακεδονίας» μίλησε εκ μέρους της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) ο Ειδικός Επιστήμονας, ΔΝ Χρήστος Τσεβάς τη Δευτέρα 21 Ιουλίου 2025, σχετικά με την αναστολή της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου, τη Δήλωση της ΕΕΔΑ με τίτλο: «Η αναστολή της υποβολής αιτήσεων ασύλου και η παραβίαση του διεθνούς δικαίου» της 11^ης Ιουλίου 2025 και τις πάγιες και σταθερές θέσεις της ΕΕΔΑ για την προστασία της πρόσβασης στο άσυλο και την αρχή της μη επαναπροώθησης.

Παρακολουθήστε τη συνέντευξη του κ. Χρήστου Τσεβά, Ειδικού Επιστήμονα της ΕΕΔΑ: Ελλάδα 2025 και αντιμετώπιση των μεταναστευτικών-προσφυγικών ορών |21/07/25 | Ξεκινάμε Μαζί

Μηχανισμός Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Δημοσιοποίηση της Ετήσιας Έκθεσης 2024

Ο Μηχανισμός Καταγραφής της ΕΕΔΑ καταγράφει την παγίωση των χαρακτηριστικών του modus operandi  και αναδεικνύει νέες διαστάσεις των άτυπων αναγκαστικών επιστροφών που φέρεται να συντελούνται στα σύνορα.

Αθήνα, 17/07/2025

Ο Μηχανισμός Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών (Μηχανισμός Καταγραφής) που δημιουργήθηκε από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ),[1] προκειμένου να ενισχύσει τα εχέγγυα αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας σε αναφορές περιστατικών άτυπων αναγκαστικών επιστροφών[2] από την ελληνική επικράτεια, δημοσιοποιεί σήμερα την Ετήσια Έκθεσή του για το 2024.

Η Ετήσια Έκθεση 2024 βασίζεται σε 61 μαρτυρίες και αφορά 52 περιστατικά, που φέρεται να έλαβαν χώρα κατά την περίοδο Ιανουαρίου 2022 – Δεκεμβρίου 2024. Ο αριθμός των φερόμενων θυμάτων στα εν λόγω περιστατικά υπολογίζεται κατ’ ελάχιστον σε 1.517 άτομα, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον 300 γυναίκες, 225 παιδιά και 133 άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες.

Η Ετήσια Έκθεση 2024 περιέχει λεπτομερή στατιστικά στοιχεία και ποιοτική ανάλυση των ευρημάτων που προκύπτουν από τις μαρτυρίες των φερόμενων θυμάτων που καταγράφηκαν σύμφωνα με τη Μεθοδολογία του Μηχανισμού Καταγραφής. Για τρίτη διαδοχική χρονιά, καταγράφεται σημαντική συγκέντρωση μαρτυριών για περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών με κοινά χαρακτηριστικά, στοιχείο που καταδεικνύει την παγίωση συγκεκριμένων επιχειρησιακών πρακτικών και επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της ελληνικής επικράτειας. Συγκεκριμένα:

• Τα φερόμενα θύματα συνεχίζουν να προέρχονται από χώρες καταγωγής, από τις οποίες προέρχεται σημαντικό ποσοστό ατόμων που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.
• Ανάμεσα στα φερόμενα θύματα υπάρχουν τρία (3) άτομα που ισχυρίζονται ότι είχαν αναγνωριστεί στην Ελλάδα ως πρόσφυγες και ένα (1) άτομο που ισχυρίζεται ότι είχε καταγραφεί από τις ελληνικές Αρχές ως αιτών άσυλο.
• Η παρουσία έντεκα (11) Τούρκων αιτούντων άσυλο μεταξύ των φερόμενων θυμάτων καταδεικνύει άμεσες παραβιάσεις της αρχής της μη-επαναπροώθησης.
• Στις μαρτυρίες τα φερόμενα θύματα συνεχίζουν να περιγράφουν πράξεις που συνδέονται με εξαιρετικά σοβαρές παραβιάσεις της αρχής της μη-επαναπροώθησης, όπως ορίζονται στη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, καθώς και παραβιάσεις της απαγόρευσης της απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, του δικαιώματος στην προσωπική ελευθερία, του δικαιώματος στη ζωή, του δικαιώματος στο άσυλο και της απαγόρευσης των συλλογικών απελάσεων, όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (ΧΘΔΕΕ), ενώ παράλληλα αποτελούν πράξεις που κατά το ελληνικό Δίκαιο είναι ποινικά αδικήματα.
• Οι ανωτέρω πράξεις φέρεται να στρέφονται συχνά εναντίον προσώπων που φέρουν εμφανή ευαλωτότητα, όπως άτομα με σοβαρές ασθένεια, άτομα με αναπηρία, εγκυμονούσες γυναίκες, υπερήλικες και παιδιά.
• Στις μαρτυρίες που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός Καταγραφής αναφέρεται ότι συμμετείχαν ως δράστες τόσο ένστολοι όσο και άτομα με πολιτικά ρούχα. Σε κάποιες μαρτυρίες για περιστατικά του Έβρου αναφέρθηκε ότι κατά το στάδιο της απομάκρυνσης από την ελληνική επικράτεια συμμετείχαν ως δράστες και πολίτες τρίτων χωρών που μιλούσαν γλώσσες των φερόμενων θυμάτων και ενεργούσαν με τη συνεργασία ή υπό τις εντολές ένστολου προσωπικού.

Στην Ετήσια Έκθεση 2024 περιέχεται αποτύπωση και ανάλυση επιπλέον κρίσιμων στοιχείων για το modus operandi των άτυπων αναγκαστικών επιστροφών καθώς και παρουσίαση νέων ευρημάτων. Συγκεκριμένα:

• Παρουσιάζεται και αναλύεται η πρακτική της διαδοχικής κράτησης και της συγκλίνουσας απομάκρυνσης.
• Προκύπτει από μαρτυρίες που καταγράφηκαν για περιστατικά του Έβρου η ύπαρξη επιχειρησιακού πλέγματος δευτερογενών ενεργειών στην ενδοχώρα (Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή), δηλαδή εντοπισμοί φερόμενων θυμάτων πέραν της συνοριακής ζώνης, στοιχείο που αποτυπώνεται για τρίτη συνεχή χρονιά και αναδεικνύει την έκταση και την οργανωτική δομή των επιχειρήσεων.
• Παρατηρείται διαφοροποίηση μεταξύ των περιστατικών του Έβρου και των περιστατικών της θάλασσας που καταγράφηκαν, με τα πρώτα να χαρακτηρίζονται από ένα δίκτυο επιχειρήσεων που εκτείνεται από τα σύνορα έως σημεία της ενδοχώρας, ενώ τα δεύτερα επικεντρώνονται, κυρίως, σε επιχειρήσεις στη θάλασσα που παρεμποδίζουν την προσέγγιση και αποβίβαση σε έδαφος νησιών της ελληνικής επικράτειας.
• Από τις μαρτυρίες που καταγράφηκαν προέκυψε ποιοτική διαφοροποίηση στη βία που φέρεται να ασκήθηκε στα θύματα, καθώς στα περιστατικά του Έβρου η βία φαίνεται να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα και μεγαλύτερη σωματική ένταση, ενώ στα περιστατικά της θάλασσας παίρνει τη μορφή πράξεων παρεμπόδισης της πλευστότητας και της αποβίβασης στα νησιά και χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη επικινδυνότητα, με καταγεγραμμένα θανατηφόρα περιστατικά.

Την Ετήσια Έκθεση 2024 του Μηχανισμού Καταγραφής μπορείτε να τη βρείτε εδώ.

Στον Μηχανισμό Καταγραφής μετέχουν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που δραστηριοποιούνται στο πεδίο προσφέροντας νομικές, ιατρικές, ψυχοκοινωνικές ή άλλες υπηρεσίες σε πολίτες τρίτων χωρών, όλες με νομική υπόσταση και εκπροσώπηση στην Ελλάδα. Η Αντιπροσωπεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (ΥΑ/ΟΗΕ) στην Ελλάδα παρέχει στον Μηχανισμό Καταγραφής ως συνεργαζόμενος φορέας τεχνική υποστήριξη και τεχνογνωσία σε ζητήματα προσφυγικής προστασίας.

Οι αναφορές που καταγράφει ο Μηχανισμός Καταγραφής προέρχονται από ανθρώπους μη σχετιζόμενους μεταξύ τους, εκτός εάν πρόκειται για οικογένειες ή μέλη ίδιας ομάδας, οι οποίοι έρχονται σε επαφή με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να λάβουν υπηρεσίες, και συναινούν στην καταγραφή της μαρτυρίας τους από τον Μηχανισμό Καταγραφής. 

Ο Μηχανισμός Καταγραφής δεν εμπλέκεται με οποιονδήποτε τρόπο σε νομικές διαδικασίες που πιθανόν να έχουν ξεκινήσει είτε με πρωτοβουλία των φερόμενων θυμάτων και των νομικών τους εκπροσώπων είτε με πρωτοβουλία των διωκτικών Αρχών. Ο Μηχανισμός Καταγραφής με τον εντοπισμό των φερόμενων θυμάτων και την ασφάλεια της καταγραφής ενθαρρύνει την καταφυγή των φερόμενων θυμάτων στις αρμόδιες Αρχές και τη Δικαιοσύνη.

[1] Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ως ο Εθνικός Θεσμός Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην Ελλάδα και το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας σε θέματα προώθησης και προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου, σύμφωνα με τις Αρχές των Παρισίων των Ηνωμένων Εθνών και τον Ν. 4780/2021, έχει ως θεσμική αποστολή, μεταξύ άλλων, τη διαρκή παρακολούθηση θεμάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημόσια ενημέρωση και την προώθηση της σχετικής έρευνας

[2] Ο όρος άτυπες αναγκαστικές επιστροφές περιλαμβάνει τόσο τις φερόμενες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο και προσφύγων όσο και κάθε άλλη μορφή αναγκαστικής απομάκρυνσης πολιτών τρίτων χωρών από την ελληνική επικράτεια που φέρεται να γίνεται με τρόπο παράτυπο και συνοπτικό, δηλαδή χωρίς να ακολουθούνται οι νόμιμες διαδικασίες για τις απομακρύνσεις αυτές. Κάθε διαδικασία αναγκαστικής επιστροφής πολιτών τρίτων χωρών πρέπει, σύμφωνα με το νόμο, να στηρίζεται σε ατομική απόφαση, να υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο με ένδικα μέσα και να εκτελείται με σεβασμό στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Το δελτίο τύπου σε αρχείο pdf

Περισσότερες Πληροφορίες:

Ηλίας Ι. Τσαμπαρδούκας, Επόπτης του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, (+30) 210 723 3224, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16 Ιουλίου 2025 συμμετείχε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης “Παρεμβάσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας - Τροποποιήσεις σχετικά με τη δημοσίευση διαθηκών - Τροποποιήσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ανακοπών κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης με σκοπό την επιτάχυνση της εκδίκασης - Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης”. Στη συνεδρίαση της Επιτροπής, την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε η Συντονίστρια του Επιστημονικού Προσωπικού Εύα Τζαβαλά.

 Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συνεδρίαση της Επιτροπής εδώ

Αθήνα, 14 Ιουλίου 2025

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας  (Δίκτυο) παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία τη διολίσθηση του δημόσιου λόγου προς την ξενοφοβία, τη ρατσιστική ρητορική και την υποχώρηση του σεβασμού σε βασικές αρχές  του κράτους δικαίου με αφορμή τη διαχείριση του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος στη χώρα.

Το τελευταίο διάστημα, ο δημόσιος και ο δημοσιογραφικός λόγος γύρω από τους πρόσφυγες και τους μετανάστες – και ιδιαίτερα με αφορμή την αύξηση των νέων αφίξεων μέσω Λιβύης στην Κρήτη – αποτυπώνουν ένα επιδεινούμενο κλίμα φόβου και πόλωσης. Το κλίμα αυτό έχει περαιτέρω υποδαυλιστεί από δηλώσεις εκπροσώπων της πολιτικής ηγεσίας, κομμάτων και δημόσιων αρχών. Η χρήση απαξιωτικών όρων όπως «λαθρομετανάστης», η παρουσίαση των νέων αφίξεων ως απόπειρα «εισβολής» και «αντικατάστασης πληθυσμού», καθώς και η  παραπλανητική αναφορά σε προνόμια και επιδόματα μιας μερίδας ανθρώπων σε βάρος άλλων πολιτών, είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα που επηρεάζουν αρνητικά τις τοπικές κοινωνίες και ενισχύουν τον κοινωνικό διχασμό. Πρόκειται για αφηγήματα που συμβάλλουν στην παρουσίαση των ανθρώπων αυτών ως απειλή για την κοινωνία, που εργαλειοποιούν τον φόβο, πλήττουν την κοινωνική συνοχή και όπως έχουν επανειλημμένα δείξει τα ευρήματα του Δικτύου, κανονικοποιούν, ενθαρρύνουν και τελικά οδηγούν σε έξαρση της μισαλλοδοξίας και της ρατσιστικής βίας. 

Οι αφίξεις μεταναστών και προσφύγων στην Κρήτη έχουν θέσει σε πίεση τις τοπικές δυνατότητες και κοινωνίες, απουσία μιας οργανωμένης δομής υποδοχής στην περιοχή. Το Δίκτυο έχει τονίσει πολλές φορές στο παρελθόν, σε παρόμοια περιστατικά, ότι η άνοδος της ξενοφοβίας συχνά συνδέεται με την έλλειψη μιας συνεκτικής, επαρκώς χρηματοδοτούμενης και ανθρωποκεντρικής πολιτικής για το άσυλο και τη μετανάστευση που μπορεί να αποτρέψει την υπερσυγκέντρωση νεοαφιχθέντων ή την έκθεσή τους σε επισφαλείς συνθήκες, προκλήσεις που τελικά επηρεάζουν τόσο τους πρόσφυγες και μετανάστες όσο και τις τοπικές κοινωνίες. Ένα πρόσφατο ανησυχητικό περιστατικό, κατά το οποίο εκτοξεύθηκαν φωτοβολίδες από αγνώστους σε βάρος ομάδας νεοαφιχθέντων που φιλοξενούνταν προσωρινά σε γήπεδο στο Ρέθυμνο, επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Το περιστατικό ορθά καταδικάστηκε άμεσα από την τοπική αυτοδιοίκηση.  

Οι πολιτικές όπως η αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου για όσους εισέρχονται από τη Βόρεια Αφρική, καθώς και οι προτάσεις για ποινικοποίηση της παράτυπης εισόδου ή παραμονής στη χώρα, ενέχουν τον κίνδυνο περαιτέρω στοχοποίησης των προσφύγων και μεταναστών. Ενώ τα κράτη έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τα σύνορά τους, τέτοια μέτρα εγείρουν σοβαρά νομικά και ηθικά ζητήματα – ιδίως όταν συνδυάζονται με αφηγήματα που παρουσιάζουν συλλήβδην όσους φτάνουν ως «παράνομους εισβολείς» και παραβλέπουν την υποχρέωση παροχής διεθνούς προστασίας σε πρόσφυγες. Το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ισχύει για κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πώς ή από το πού έφτασε σε μια χώρα. Ακόμη και σε περιόδους μεταναστευτικής πίεσης, τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι που αναζητούν άσυλο έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και δεν επιστρέφονται προτού κριθεί τελεσίδικα το αίτημα ασύλου τους σε μέρη όπου μπορεί να αντιμετωπίζουν απειλές για τη ζωή ή την ελευθερία τους. Κάτι τέτοιο θα παραβίαζε την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement), μια βασική αρχή του διεθνούς δικαίου από την οποία δεν χωρά καμία παρέκκλιση.

Οι αρμόδιες αρχές  διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο για την ύπαρξη συντονισμένης ανταπόκρισης και την υιοθέτηση πολιτικών για την αξιοπρεπή και σύννομη υποδοχή όσων φτάνουν στη χώρα καθώς και για την πρόληψη και αντιμετώπιση των φαινομένων που οδηγούν στην απανθρωποποίηση και στοχοποίηση των «άλλων», των προσφύγων και μεταναστών, με κριτήρια όπως η καταγωγή, η εθνικότητα ή η θρησκεία. Η Ελλάδα βίωσε κατά το πρόσφατο παρελθόν την ένταση της οργανωμένης ρατσιστικής βίας που αποτέλεσε απειλή για τη δημόσια ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα ενώ το φαινόμενο δεν έχει σε καμιά περίπτωση εκλείψει. Ως εκ τούτου, καλούμε όσους, ιδίως θεσμικούς παράγοντες, με πράξεις ή δηλώσεις τους δημιουργούν κλίμα ευνοϊκό για τέτοια φαινόμενα να αναλογιστούν τις τεράστιες ευθύνες τους.  

Αποτελεί κοινή υποχρέωση της πολιτικής ηγεσίας, των θεσμικών φορέων και των ΜΜΕ η προώθηση ενός δημόσιου διαλόγου για τη μετανάστευση και το άσυλο που θα γίνεται σε πλαίσιο τεκμηριωμένο, νηφάλιο και βασισμένο στα δεδομένα και τις αρχές του διεθνούς δικαίου, με σεβασμό στην ανθρώπινη αξία όλων.

Η ευθύνη για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας ανήκει σε όλες και όλους – και πρωτίστως στους θεσμικούς φορείς που εκφράζουν, χαράζουν και υλοποιούν πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο.

 Το δελτίο τύπου του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας σε αρχείο pdf 

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας δημιουργήθηκε το  2011 με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Το Δίκτυο έχει 55 μέλη: Αίτημα, Αλληλεγγύη Solidarity Now, Αντιγόνη-Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης, Αντιρατσιστικό Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Αιγαίου, Άρσις-Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, Γιατροί του Κόσμου, Διεθνής Αμνηστία, Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, «Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα»– Πλειάδες, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Δικηγορικού Συλλόγου Ρόδου, Θετική Φωνή, Ιατρική Παρέμβαση, Κάριτας Αθήνας, Κάριτας Ελλάς, Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «Διοτίμα», Κέντρο Ημέρας «Βαβέλ», ΣΥΝΥΠΑΡΞΙΣ-Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, Κίνηση Υπεράσπισης των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών/-στριών (Πάτρα), Κόσμος χωρίς Πολέμους και Βία, ΛΑΘΡΑ; Επιτροπή αλληλεγγύης στους πρόσφυγες Χίου, ΜETAδραση, Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών (Θεσσαλονίκη), Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ), Σύλλογος Ενωμένων Αφγανών, Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας, Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, Φάρος του Κόσμου, Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο, Act Up Hellas, ASANTE, Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, Generation 2.0 RED, HIAS Ελλάδας, HumanRights360, Melissa Network, PRAKSIS, Α21, Σημείο | για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, Αλληλεγγύη Λέσβου ΑΜΚΕ, Steps, Legal Centre Lesvos, Aegean Migrant Solidarity | Christian Peacemaker Teams, ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ, International Rescue Committee (IRC), Κέντρο Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων-ΚΕΚΑΚ, Thessaloniki Pride, I Have Rights.

Η αναστολή της υποβολής αιτήσεων ασύλου και η παραβίαση του διεθνούς δικαίου^*

                                11.7.2025

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ως ο Εθνικός Θεσμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπογραμμίζει την καίρια σημασία στην προστασία του δικαιώματος πρόσβασης στο άσυλο και της απαγόρευσης επαναπροώθησης. Πρόκειται για κανόνες που κατοχυρώνονται ρητά σε διεθνή και ευρωπαϊκά συμβατικά κείμενα[1] και αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα του διεθνούς προσφυγικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου δικαιωμάτων του ανθρώπου, στα οποία έχουν οικοδομηθεί η παγκόσμια και ευρωπαϊκή κοινότητα.

Η Εθνική Επιτροπή τονίζει με έμφαση τα παρακάτω επί της τροπολογίας που προβλέπει την  αναστολή υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου από άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα με οποιοδήποτε πλωτό μέσο που προέρχεται από τη Βόρεια Αφρική, καθώς και την επιστροφή χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής.

1. Το δικαίωμα πρόσβασης στο άσυλο και η απαγόρευση επαναπροώθησης κατοχυρώνονται ρητά σε πλείστα διεθνή και ευρωπαϊκά συμβατικά κείμενα που δεσμεύουν τη Χώρα, ενώ δεν προβλέπονται ρήτρες παρέκκλισης από την εφαρμογή τους.
2. Η επιστροφή των ατόμων αυτών στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής χωρίς καταγραφή και χωρίς εξατομικευμένη εξέταση τυχόν αιτημάτων ασύλου ή και ισχυρισμών περί υποβολής σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση αποτελεί ευθεία παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης και του δικαιώματος στο άσυλο και δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί ούτε κατά παρέκκλιση λόγω έκτακτων συνθηκών.
3. Η αναστολή υποβολής αιτημάτων άσυλου/πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου δεν επιτρέπεται ούτε από το ισχύον δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης[2] ούτε από το Σύμφωνο για το Άσυλο και την Μετανάστευση,[3] που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο 2026.

Πέραν του περιεχομένου της, η προτεινόμενη ρύθμιση είναι εξόχως προβληματική και ως προς την αιτιολόγησή της:

α. Η παντελώς εσφαλμένη επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ και της κατάστασης ανάγκης, όταν το εν λόγω άρθρο δεν έχει ενεργοποιηθεί σε δυσχερέστερες καταστάσεις και χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις, οι οποίες εν τέλει ταυτίζονται με αυτές του άρθρου 48 του Συντάγματος, εγείρει σοβαρά ζητήματα παραβίασης του διεθνούς και εθνικού συνταγματικού δικαίου και θα επιφέρει καίριο πλήγμα στο κράτος δικαίου στην Ελλάδα, σε μια στιγμή που η χώρα μας βάλλεται στο πεδίο αυτό, αλλά και τον σεβασμό θεμελιωδών υποχρεώσεων της κατά το διεθνές δίκαιο. Σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής δεν «απειλείται η ζωή του έθνους», κατά την έννοια του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, και πάντως τα μέτρα που λαμβάνονται δεν είναι «απολύτως αναγκαία», με συνέπεια τα μέτρα αυτά να παραβιάζουν προδήλως την αρχή της αναλογικότητας. Σε κάθε περίπτωση, το άρθρο 15 ΕΣΔΑ δεν επιτρέπει καμία παρέκκλιση από το άρθρο 3 ΕΣΔΑ, το οποίο επιβάλει την υποχρέωση προστασίας από βασανιστήρια και απάνθρωπη μεταχείριση και την υποχρέωση των αρμόδιων αρχών να εξετάσουν τη μεταχείριση που θα τύχει ένα πρόσωπο σε περίπτωση επιστροφής.[4]

β. Η επίκληση της «διαφύλαξης της ασφάλειας και της κοινωνικής σταθερότητας της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης […] από την  οργανωμένη εργαλειοποίηση των διαρκώς αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών»[5] δεν δικαιολογείται από τα διαθέσιμα στοιχεία και τις πραγματικές συνθήκες. Η Ελλάδα έχει πλέον πολυετή εμπειρία στη διαχείριση μεικτών μεταναστευτικών ροών και διαθέτει σήμερα τις αντίστοιχες υπηρεσίες για την ορθολογική διαχείριση αιτημάτων ασύλου και την οργάνωση του συστήματος υποδοχής. Η αναστολή της υποβολής (και όχι απλώς της εξέτασης) αιτήσεων ασύλου καταλήγει να ταυτίζεται με την έννοια της κατάργησης της πρόσβασης στο άσυλο και της ομαδικής απέλασης αλλοδαπών, κατά παράβαση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

γ. Οι μεικτές ροές περιλαμβάνουν και προσφυγικούς πληθυσμούς, οι οποίοι είναι διεθνώς προστατευόμενα πρόσωπα κατά τη Σύμβαση της Γενεύης  του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων. Σε κάθε περίπτωση, χωρίς την εξατομικευμένη αξιολόγηση αιτημάτων διεθνούς προστασίας δεν είναι δυνατός ο εκ των προτέρων συλλήβδην χαρακτηρισμός των προσώπων που προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική ως «στερούμενων προσφυγικού προφίλ». Επισημαίνεται δε ότι η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η απαγόρευση έκθεσης σε απάνθρωπη μεταχείριση είναι απόλυτη και διασφαλίζεται σε όλα τα πρόσωπα χωρίς διάκριση βάσει εθνικότητας, τρόπου εισόδου κ.λπ.

Είναι επομένως απαραίτητη η εξεύρεση άλλης ευρωπαϊκής λύσης (π.χ. εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης), η οποία σημειωτέον θα ήταν δυνατή αν είχε τεθεί σε εφαρμογή το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Είναι δε αναγκαία η δημιουργία κατάλληλων υποδομών για τη διαχείριση των μεικτών αυτών μεταναστευτικών ροών, οι οποίες πρέπει να δημιουργηθούν και σε σημεία εισόδου, όπως η Κρήτη. 

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου καλεί την Ελληνική Πολιτεία να αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να αποφύγει παραβιάσεις της διεθνούς και ευρωπαϊκής έννομης τάξης, οι οποίες επιφέρουν δημόσιες παρεμβάσεις διεθνών αξιωματούχων, όπως του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης[6] και ενδέχεται να καταλήξουν σε μελλοντική καταδίκη της Ελλάδας σε διεθνή όργανα προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου.

* Η παρούσα Δήλωση υιοθετήθηκε από την Ολομέλεια της ΕΕΔΑ στις 11 Ιουλίου 2025. Εισηγητές: Καθηγήτρια Μαρία Γαβουνέλη, Πρόεδρος ΕΕΔΑ, Γιάννης Ιωαννίδης, Α’ Αντιπρόεδρος ΕΕΔΑ, Έλλη Βαρχαλαμά, Β’ Αντιπρόεδρος ΕΕΔΑ, Εύα Τζαβαλά, Συντονίστρια Ειδικού Επιστημονικού Προσωπικού και Χρήστος Τσεβάς, ΔΝ Ειδικός Επιστήμονας ΕΕΔΑ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον κ. Αλέξανδρο Κωνσταντίνου, Προεδρεύοντα στο Τμήμα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στους Αλλοδαπούς και στην κ. Ελένη Σπαθανά, Μέλη της ΕΕΔΑ ορισθέντα από το ΕΣΠ, στον καθηγητή κ. Γιάννη Τασόπουλο, Μέλος ορισθέν από το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, στην καθηγήτρια κ. Αικατερίνη Ηλιάδου, Μέλος ορισθέν από τη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στον κ. Φοίβο Ιατρέλλη, Αναπληρωτή Προεδρεύοντα στο Τμήμα Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, Μέλος ορισθέν από τη Διεθνή Αμνηστία, για τη συνεισφορά τους στο κείμενο.

[1] Άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, κυρωθείσα με το ν.δ. 3989 της 19/26 Σεπτεμβρίου 1959 (ΦΕΚ Α' 201), άρθρα 18 και 19 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 6 και 7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ, κυρωθέν με τον Ν. 2462/1997 (ΦΕΚ 25, τ. Α΄),  άρθρο 3 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, κυρωθέν με τον Ν. 1782 της 1/3 Μαρτίου 1988 (ΦΕΚ 116, τ. Α΄), άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κυρωθείσα με το ν.δ. 53 της 19/20.9.1974 (ΦΕΚ Α’ 256), άρθρα 3 και 4 του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, άρθρο 98 της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας κ.ο.κ. Βλ. ΕΕΔΑ, Επανεξέταση των πολιτικών ασύλου και μετανάστευσης και διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της ΕΕ, 5 Μαρτίου 2020, Συνήγορος του Πολίτη, Υπόμνημα – Αναστολή υποβολής αιτημάτων ασύλου και αφίξεις πολιτών τρίτων χωρών στην Κρήτη, 10 Ιουλίου 2025.

[2] Μεταξύ άλλων ΔΕΕ, C-72/22 PPU, παρ. 75, ΔΕΕ, C-823/21, παρ. 42-47.  

[3] Συμπεριλαμβανομένου του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1359 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαΐου 2024, για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου και για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/1147.

[4] ΕΔΔΑ, Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης, A. και λοιποί κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 2009, παρ. 126.

[5] Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της ρύθμισης.

[6] Council of Europe Commissioner for Human Rights, The Commissioner urges the Greek parliament to refrain from suspending the registration of asylum applications, 10 July 2025. Βλ. και Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Ύπατη Αρμοστεία: Έντονη ανησυχία για την αναστολή των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα, 10 Ιουλίου 2025.

Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΕΔΑ ΣΕ ΑΡΧΕΙΟ PDF

Δόθηκε στη δημοσιότητα η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση του κράτους δικαίου στα κράτη – μέλη της ΕΕ για το 2025. Στο κεφάλαιο της Έκθεσης που αναφέρεται στην Ελλάδα γίνεται αναφορά στη διαβούλευση στελεχών της Ε.Ε. με την ΕΕΔΑ για θέματα κράτους δικαίου το Μάρτιο του 2025 στο πλαίσιο της συνάντησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θεσμικούς φορείς της χώρας μας. Επίσης επισημαίνεται η αναφορά στην αντίστοιχη Έκθεση της ΕΕΔΑ για το Κράτος Δικαίου, για το ρόλο που διαδραμάτισε η Εθνική Επιτροπή στη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της νομοθεσίας της ΕΕ για τη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων μεταξύ των διευθυντικών στελεχών των εισηγμένων εταιρειών, ως θετικό παράδειγμα έγκαιρης συμμετοχής. Τέλος, η Έκθεση της ΕΕ παραπέμπει στη Δήλωση της ΕΕΔΑ της 19^ης Φεβρουαρίου 2025 για την ανάγκη σεβασμού του συνταγματικά κατοχυρωμένου ελεγκτικού ρόλου των Ανεξάρτητων Αρχών.

Σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση και σύνταξη των ετήσιων εκθέσεων της Ε.Ε. για το κράτος δικαίου έχουν οι αντίστοιχες εθνικές εκθέσεις των Εθνικών Θεσμών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΘΑΔ) των κρατών – μελών της Ένωσης.  

Στην Έκθεσή της για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα (2025), η ΕΕΔΑ, για έκτη συνεχή χρονιά, εκπληρώνοντας την αποστολή της ως εθνικός θεσμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμμετέχει στις διαδικασίες ετήσιας αξιολόγησης της χώρας μας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόοδό της στα ζητήματα κράτους δικαίου.

Δείτε το κείμενο της Έκθεσης της ΕΕΔΑ στο διαδικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI):  https://rule-of-law.ennhri.org/?country%5B0%5D=22&year%5B0%5D=2025&

Η Έκθεση καταγράφει πληροφορίες από το πεδίο και εμπειρικά δεδομένα σχετικά με βασικές τάσεις και προκλήσεις που αφορούν το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Παράλληλα, περιλαμβάνει συστάσεις προς τις εθνικές και περιφερειακές αρχές για την ενίσχυση του κράτους δικαίου.

Για τη φετινή χρονιά, οι ευρωπαϊκοί εθνικοί θεσμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων εστίασαν στα θέματα δικαιοσύνης, ελευθερίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης και προστασίας των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η έκθεσή της ΕΕΔΑ είναι μία από σχεδόν 50 εθνικές εκθέσεις που περιλαμβάνονται στη νέα έκδοση του ENNHRI για το κράτος δικαίου στην Ευρώπη. Η έκδοση αυτή συγκεντρώνει παρατηρήσεις από τους ευρωπαϊκούς Εθνικούς Θεσμούς Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (NHRIs).

🌍 Δείτε τις περιφερειακές τάσεις εδώ

📘 Δείτε ολόκληρη την περιφερειακή έκθεση με όλα τα εθνικά ευρήματα εδώ

Στην 4η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «Κρήτη» 2021-2027» συμμετείχε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου - ΕΕΔΑ την Παρασκευή 4 Ιουλίου 2025 στο Ρέθυμνο. Στη συνεδρίαση την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε η Επιστημονική Συνεργάτιδα ΔΝ Katerina Charokopou, η οποία στην τοποθέτησή της υπογράμμισε τον ειδικό ρόλο που έχει ανατεθεί στην Εθνική Επιτροπή βάσει Μνημονίου Συνεργασίας με την Εθνική Αρχή Συντονισμού της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ με στόχο τη διασφάλιση της συμβατότητας των χρηματοδοτούμενων έργων και δράσεων των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 με τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε όλα τα στάδια των εργασιών από τη διαβούλευση και τον σχεδιασμό έως την υλοποίηση και την αξιολόγηση σύμφωνα με τον Κανονισμό Κοινών Διαδικασιών (ΕΕ) 2021/1060. Η εκπρόσωπος της ΕΕΔΑ τόνισε ότι τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα βασίζονται πρωτίστως στη συμμετοχή, συνεργασία και συνδρομή των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και κάλεσε τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας να εστιάσουν στην ουσιαστική συμμόρφωση με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων κατά την υλοποίηση των έργων των Ταμείων με γνώμονα την διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την λογοδοσία.

Στο πλαίσιο των δράσεων του Προγράμματος με σκοπό την Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας, η ΕΕΔΑ έλαβε μέρος, την Πέμπτη 3 Ιουλίου, σε τεχνική επιτόπια επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε από κλιμάκιο στο οποίο συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε 3 δομές στην πόλη του Ρεθύμνου και συγκεκριμένα στο  Κέντρο Κοινότητας, στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ) και στο Κέντρο Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με Αναπηρία (ΚΔΗΦ ΑμεΑ)

Στον τηλεοπτικό σταθμό «DION Τηλεόραση Κεντρικής Μακεδονίας» μίλησε η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) Καθηγήτρια Μαρία Γαβουνέλη την Πέμπτη 10 Ιουλίου 2025, σχετικά με την τροπολογία που συζητείται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής για την αναστολή της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου.

Παρακολουθήστε τη συνέντευξη της Προέδρου της ΕΕΔΑ: 

Μια νέα έρευνα με τίτλο «Στάσεις και εμπειρίες των πολιτών σχετικά με τις διακρίσεις και τα στερεότυπα» αναδεικνύει ότι οι διακρίσεις και τα στερεότυπα παραμένουν βαθιά ριζωμένα στην ελληνική κοινωνία. Σύμφωνα με τα ευρήματα, 9 στα 10 άτομα πιστεύουν ότι τα στερεότυπα επηρεάζουν καθημερινές συμπεριφορές, ενώ το 83% έχει βιώσει προσωπικά διακρίσεις.

Η πρωτοβουλία αυτή, υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολίτες, Ισότητα, Δικαιώματα και Αξίες» (CERV) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2026. Συγκεκριμένα, η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου  ‘ECOSYSTEM Strengthening Public Authorities’ Capacity to Respond to Intersectional Discrimination through Multi-Agency Coalitions’, το οποίο υλοποιείται από το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας.

Στόχος του έργου “ECOSYSTEM Strengthening Public Authorities’ Capacity to Respond to Intersectional Discrimination through Multi-Agency Coalition” είναι να συμβάλει στην ανάπτυξη του 2ου Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και να ενισχύσει την ικανότητα των εθνικών αρχών στην Ελλάδα όσον αφορά την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και των πολλαπλών και διατομεακών διακρίσεων.

Μέσω μιας συμμετοχικής, διεπιστημονικής και διυπηρεσιακής προσέγγισης, το έργο επιδιώκει να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων αρχών και της κοινωνίας των πολιτών εστιάζοντας σε τρεις αλληλένδετους πυλώνες: α) στην ενίσχυση της πρόσβασης των θυμάτων σε πληροφορίες και υπηρεσίες υποστήριξης μέσω μιας σχετικής πλατφόρμας, β) στη βελτίωση των δεξιοτήτων των δημοσίων υπαλλήλων και των επαγγελματιών πρώτης γραμμής στην αναγνώριση και παροχή υποστήριξης σε θύματα εγκλημάτων μίσους, και γ) στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των πολιτών μέσω μιας Εθνικής Εκστρατείας Ευαισθητοποίησης, εστιάζοντας στις θεματικές του έργου.

Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2025, με τη συμμετοχή 1.928 ατόμων από όλη την Ελλάδα. Tην επιστημονική ευθύνη και τον συντονισμό είχε το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας. Μέσα από ανώνυμο ερωτηματολόγιο, εξετάστηκαν στάσεις, εμπειρίες και αντιλήψεις των πολιτών αναφορικά με τα στερεότυπα, τις διακρίσεις και την αποτελεσματικότητα των θεσμικών παρεμβάσεων.

Πεποιθήσεις για την ύπαρξη στερεοτύπων:

• 9 στα 10 άτομα πιστεύουν ότι τα στερεότυπα είναι πολύ ή πάρα πολύ διαδεδομένα.
• 9 στα 10 άτομα πιστεύουν ότι τα στερεότυπα επηρεάζουν πολύ ή πάρα πολύ τη συμπεριφορά των ατόμων έναντι συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

Πεποιθήσεις για τη συχνότητα των διακρίσεων βάσει συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και ανά περιβάλλον:

• Σύμφωνα με τα ερωτηθέντα άτομα, οι συχνότερα αναφερόμενες μορφές διακρίσεων (κατά σειρά συχνότητας) σχετίζονται με το σεξουαλικό προσανατολισμό, την έκφραση φύλου, την κοινωνική κατάσταση, το φύλο,  την ταυτότητα φύλου, τη φυλή, και την εθνική ή εθνοτική καταγωγή.
• Σύμφωνα με τα ερωτηθέντα άτομα, τα συχνότερα αναφερόμενα περιβάλλοντα διακρίσεων (κατά σειρά συχνότητας) σχετίζονται με την αναζήτηση εργασίας ή στην εργασία, το διαδίκτυο, κατά την αναζήτηση κατοικίας, και σε αστυνομικά τμήματα.

Συνειδητές και ασυνείδητες διακρίσεις:

• 48% δήλωσε ότι έχει ασυνείδητα κάνει διακρίσεις
• 8% δήλωσε ότι έχει σκοπίμως κάνει διακρίσεις

Προσωπικές εμπειρίες διακρίσεων: 

Μόλις το 15% των ερωτηθέντων ατόμων δήλωσε ότι δεν έχει βιώσει ποτέ διακρίσεις.

• Οι 3 συχνότερες προσωπικές εμπειρίες διακρίσεων των ερωτηθέντων ατόμων:
  • 33% έχει βιώσει διακρίσεις με βάση το φύλο
  • 25% με βάση την ηλικία
  • 20% με βάση την οικογενειακή ή κοινωνική κατάσταση
• Οι πιο συνηθισμένοι χώροι όπου σημειώθηκαν τα περιστατικά διακρίσεων ήταν ο εργασιακός (34%) και ο δημόσιος χώρος (24%).
• Οι γυναίκες είναι περισσότερο πιθανό να υποστούν διάκριση σε σχέση με τους άνδρες.
• Τα άτομα που κατοικούν σε μεγάλες πόλεις  είναι περισσότερο  πιθανό να υποστούν διάκριση σε σχέση με τα άτομα που κατοικούν σε κωμοπόλεις.

Αναφορά περιστατικού:

• Από το 83% του δείγματος που ανέφερε εμπειρία διάκρισης, μόνο το 20% ανέφερε το περιστατικό (17% επί του συνόλου). Η πλειονότητα των ατόμων διευκρίνισε ότι ανέφερε το περιστατικό σε ανεπίσημη πηγή, όπως οικογένεια και φιλικά πρόσωπα.
• Από τα άτομα που ακολούθησαν επίσημες οδούς αναφοράς, η πλειονότητα επέλεξε να αναφέρει το περιστατικό στον φορέα εργασίας (20% επί των ατόμων που δήλωσαν ότι ανέφεραν το περιστατικό), στην αστυνομία (11%), σε δικηγόρο (6%), στη δικαιοσύνη (4%), σε συνδικαλιστική οργάνωση (4%), στον Συνήγορο του Πολίτη (3%), και στην Επιθεώρηση Εργασίας (2%). Κάποια άτομα ανέφεραν το περιστατικό σε συλλογικότητες ή φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, όπως το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών και γραμμές βοήθειας (3%).
• Γιατί δεν αναφέρουν οι πολίτες της διακρίσεις: φόβος, έλλειψη εμπιστοσύνης και προστασίας του θύματος, κοινωνική ή επαγγελματική θέση της/του δράστριας/η, δυσάρεστο κοινωνικό κλίμα, έλλειψη υποστήριξης, αναποτελεσματικότητα, αίσθημα ντροπής για την ταυτότητά τους, φόβος στιγματισμού και περαιτέρω αρνητικών συνεπειών, όπως απόλυση, διαιώνιση τέτοιων συμπεριφορών από δημοσιογράφους και πολιτικούς ηγέτες, προηγούμενη θυματοποίησή τους από τις αρμόδιες αρχές, έλλειψη γνώσης της διαδικασίας αναφοράς, γραφειοκρατία, έλλειψη χρόνου, κόστος και δυσκολία απόδειξης του περιστατικού, για παράδειγμα στην περίπτωση των διακρίσεων βάσει ηλικίας στο εργασιακό πλαίσιο. Παράγοντας μη καταγγελίας είναι και η κανονικοποίηση της βίας και των διακρίσεων, με πολλά άτομα να αναφέρουν ότι «το περιστατικό δεν ήταν σημαντικό για να γίνει αναφορά».
• Εάν βίωναν διακρίσεις ή παρενόχληση, τα περισσότερα άτομα θα προτιμούσαν να αναφέρουν το περιστατικό σε φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο (55%), στον Συνήγορο του Πολίτη (36%), σε ανώνυμη πλατφόρμα (34%), σε οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (32%) ή στην Επιθεώρηση Εργασίας και άλλες αρμόδιες αρχές (31%). Μικρότερο ποσοστό θα προτιμούσε να κάνει καταγγελία σε δικηγόρο (27%) στη δικαιοσύνη (25%), στην αστυνομία (24%), σε συνδικαλιστική οργάνωση (23%) και στην/στον εργοδότρια/η (18%). Κάποια άτομα ανέφεραν, επίσης, τις οργανωμένες συλλογικότητες και τις Επιτροπές Ισότητας Φύλου ως προτιμητέες επιλογές.

Πεποιθήσεις για την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών αντιμετώπισης του φαινομένου:

• Περίπου τα μισά άτομα βρήκαν πολύ ή σχετικά αποτελεσματικές τις θεσμικές προσπάθειες αντιμετώπισης των διακρίσεων με βάση την έκφραση και την ταυτότητα φύλου (53%), την αναπηρία ή τη χρόνια πάθηση (50%), την εθνική ή εθνοτική καταγωγή και τα χαρακτηριστικά φύλου (50%), τη φυλή (50%), τη θρησκεία (47%) και τον σεξουαλικό προσανατολισμό (47%).
• Οι μικρότερες ηλικιακές ομάδες φαίνεται να θεωρούν τις προσπάθειες καταπολέμησης των διαφορετικών μορφών διακρίσεων λιγότερο αποτελεσματικές, σε σχέση με τα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών.

Μπορείτε να διαβάσετε την έρευνα εδώ.

Πληροφορίες για το έργο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.ecosystem-project.eu.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ευρήματα της έρευνας μπορείτε να επικοινωνήσετε στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. ή στο 210-3637547.

Στην 4^η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «Δυτική Ελλάδα» 2021-2027 συμμετείχε η ΕΕΔΑ την 24^η Ιουνίου 2025. Στη συνεδρίαση την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε ο Ειδικός Επιστήμονας, ΔΝ Χρήστος Τσεβάς, ο οποίος υπογράμμισε τον ειδικό ρόλο με τον οποίο είναι επιφορτισμένη η Εθνική Επιτροπή, για τη διασφάλιση της συμβατότητας των χρηματοδοτούμενων έργων και δράσεων των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 με τα ανθρώπινα δικαιώματα βάσει του Κανονισμού Κοινών Διαδικασιών (ΕΕ) 2021/1060.

Ο εκπρόσωπος της ΕΕΔΑ υπογράμμισε τον ρόλο της ΕΕΔΑ στο παραπάνω πλαίσιο και αναφέρθηκε ειδικότερα στην προστιθέμενη αξία της Επιτροπής. Ενημέρωσε την Επιτροπή ότι έχουν ολοκληρωθεί σχετικά σεμινάρια με εστίαση στα θεμελιώδη δικαιώματα στα περιφερειακά προγράμματα, ενώ στη βάση αναφορών και σχολίων κατά τη συζήτηση της Επιτροπής Παρακολούθησης, η ΕΕΔΑ υποστηρίζει δράσεις ή ευρήματα για τροποποιήσεις προς όφελος ευάλωτων ομάδων, για τις δομές, για την ψυχική υγεία. Σχετικά με το πλαίσιο των Ρομά, η ΕΕΔΑ έχει θέσει τις συστάσεις της προς τους αρμόδιους φορείς και τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά και εφιστά την προσοχή των εθνικών αρχών στην υλοποίηση και εντατικοποίηση των δράσεων της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030 (ΕΣΚΕ) με γνώμονα την άμεση άρση του κοινωνικοοικονομικού αποκλεισμού τους.

Σημειώνεται ότι η ΕΕΔΑ συμμετέχει με ενεργό τρόπο στο σύνολο των συνεδριάσεων των Περιφερειακών και Τομεακών Επιτροπών Παρακολούθησης της ίδιας προγραμματικής περιόδου.

Στην 4η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «ΑΤΤΙΚΗ» 2021-2027 συμμετείχε η ΕΕΔΑ την Παρασκευή 27 Ιουνίου 2025 στην Ελευσίνα. Στη συνεδρίαση την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε η Επιστημονική Συνεργάτιδα ΔΝ Κατερίνα Χαροκόπου, η οποία υπογράμμισε τον ειδικό ρόλο με τον οποίο είναι επιφορτισμένη η Εθνική Επιτροπή, βάσει του Κανονισμού Κοινών Διαδικασιών (ΕΕ) 2021/1060 για τη διασφάλιση της συμβατότητας των χρηματοδοτούμενων έργων και δράσεων των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 με τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε όλα τα στάδια των εργασιών από τη διαβούλευση και τον σχεδιασμό έως την υλοποίηση και την αξιολόγηση. Η εκπρόσωπος της ΕΕΔΑ τόνισε ότι τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα βασίζονται πρωτίστως στη συμμετοχή, συνεργασία και συνδρομή των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και κάλεσε τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας να εστιάσουν στην ουσιαστική συμμόρφωση με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων κατά την υλοποίηση των έργων των Ταμείων με γνώμονα την διαφάνεια, την αποτελεσματική εφαρμογή και την λογοδοσία.

Σημειώνεται ότι η ΕΕΔΑ συμμετέχει ανελλιπώς και με ενεργό τρόπο στις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος «ΑΤΤΙΚΗ» 2021-2027 αλλά και στο σύνολο των Περιφερειακών και Τομεακών Επιτροπών Παρακολούθησης της ίδιας προγραμματικής περιόδου.

Παρακολουθήστε την τοποθέτηση της εκπροσώπου της ΕΕΔΑ:

Στις 3 Ιουλίου 2025 η Συντονίστρια του Επιστημονικού Προσωπικού Εύα Τζαβαλά συμμετείχε σε σεμινάριο της ΜΟΔ με τίτλο «Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου και ΟΠΣ στην Προγραμματική Περίοδο 2021-2027: Τα νέα δεδομένα»  για τα στελέχη των Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης των Προγραμμάτων «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» και «Πολιτική Προστασία» του ΕΣΠΑ 2021-2027.

Η  εισήγηση της κ. Τζαβαλά αφορούσε την εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στο ΕΣΠΑ 2021-2027.

Το σεμινάριο αυτό εντάσσεται σε έναν κύκλο εκπαιδεύσεων της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων προς στελέχη των Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κατ’ εφαρμογή σχετικού Μνημονίου Συνεργασίας.

Συνάντηση της Ομάδας Εργασίας για την Επικοινωνία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI) πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά την Τρίτη 1 Ιουλίου 2025 με τη συμμετοχή της ΕΕΔΑ.

Η συνάντηση επικεντρώθηκε στη δημιουργία και προσαρμογή περιεχομένου για διαφορετικά κοινά και πλατφόρμες. Για το θέμα μίλησαν, η Alexandrina Satnoianu, Συντονίστρια Οπτικού Υλικού και Εκστρατειών του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) η οποία παρουσίασε βασικά σημεία της περυσινής πανευρωπαϊκής έρευνας – ορόσημο του EIGE για την έμφυλη βία και η Tara Grace Connolly, Υπεύθυνη Συμμετοχής και Επικοινωνίας, της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βορείου Ιρλανδίας (NIHRC) που παρουσίασε τους βασικούς άξονες των δημόσιων παρεμβάσεων της NIHRC σε σχέση με τις αρμοδιότητές της όπως διαμορφώθηκαν μετά το Brexit, καθώς και την προσαρμογή του περιεχομένου των εκστρατειών σε διαφορετικά κοινά. Τέλος, ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας του ENNHRI Richard Adams, παρουσίασε τα σημαντικότερα ευρήματα εσωτερικής έρευνας χρηστών για θέματα επικοινωνίας και περιεχομένου που πραγματοποίησε το Δίκτυο. Ακολούθησε συζήτηση με τους εκπροσώπους των ΕΘΑΔ που μετέχουν στην Ομάδα Εργασίας.

Στη συνάντηση, την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας Διονύσης Γιακουμέλος.

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) συμμετείχε στο Συνέδριο European Implementation Network (ΕΙΝ) σχετικά με την εκτέλεση των αποφάσεων του ΕΔΔΑ για την ελευθερία της έκφρασης. Το Συνέδριο είχε τον τίτλο: «Implementing ECtHR Free Speech Judgments: Civil Society Impact, Lessons Learned and Future Strategies» και πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 25-26 Ιουνίου 2025. Η συγκεκριμένη δράση υπάγεται στο διετές πρόγραμμα «Protecting Freedom of Expression by Supporting ECtHR Implementation».

Την ΕΔΔΑ εκπροσώπησε ο Ειδικός Επιστήμονας, ΔΝ Χρήστος Τσεβάς με εισήγηση με τίτλο: «Protecting Freedom of Expression: The Role of NHRIs and the GNCHR in Ensuring Long-term Impact and Synergies» με έμφαση, μεταξύ άλλων, στην προστιθέμενη αξία της ΕΕΔΑ λόγω της πλουραλιστικής σύνθεσής της, τις πρόσφατες δράσεις της στα ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης και της εκτέλεσης των αποφάσεων του ΕΔΔΑ (π.χ. ομάδες υποθέσεων Βασιλάκης και Κατράμη), την προστασία των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις συστάσεις στο πλαίσιο των εκθέσεων για το κράτος δικαίου, τις SLAPPs, τις σχετικές εκπαιδευτικές δράσεις, τη διασύνδεση με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI), την πρόσφατη συμμετοχή της στην Ακαδημία των ΕΘΑΔ 2025, η οποία διοργανώθηκε από το ENNHRI και τον ODIHR με κεντρική θεματική την προστασία των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το πάνελ είχε τον τίτλο Maintaining Momentum: Future Strategies for Long-term Impact and Synergies.

Για περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ: EIN CONFERENCE - Implementing ECtHR Free Speech Judgments: Civil Society Impact, Lessons Learned and Future Strategies — European Implementation Network

H EEΔΑ συμμετείχε στην Ημερίδα με τίτλο «Βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού: Προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής ευθύνης υπό το πρίσμα της οδηγίας της ΕΕ για τη δέουσα επιμέλεια ως προς την εταιρική βιωσιμότητα», η οποία πραγματοποιήθηκε στις 25 Ιουνίου 2025 στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ). Η ημερίδα διοργανώθηκε από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) και την Επιθεώρηση Εργασίας στο πλαίσιο του προγράμματος “Prevention of Human Trafficking for Labour Exploitation in Supply Chains”, με την οικονομική υποστήριξη των κυβερνήσεων της Γερμανίας, Αυστρίας, Νορβηγίας και Γαλλίας.

Την ΕΕΔΑ εκπροσώπησε η ειδική επιστήμονας, Δρ Αναστασία Χαλκιά, η οποία στην εισήγησή της ανέδειξε τον ρόλο της Εθνικής Επιτροπής, δίνοντας έμφαση στις θεσμικές της παρεμβάσεις για τη δέουσα επιμέλεια στα ανθρώπινα δικαιώματα με στόχο την ενίσχυση της κρατικής δέσμευσης και την προώθηση της εταιρικής συμμόρφωσης. Παρουσιάστηκαν ενδεικτικά παραδείγματα από το πρόσφατο έργο της ΕΕΔΑ, όπως η διοργάνωση διημερίδας για την Οδηγία CSDDD, η συμμετοχή σε διεθνή φόρα και εργαστήρια, η ανάπτυξη συνεργειών με άλλους ΕΘΑΔ, και η έκθεσή της για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια όσον αφορά την βιωσιμότητα. Επιπλέον, επισημάνθηκε ο κρίσιμος ρόλος των ΕΘΑΔ στη θεσμική παρακολούθηση και την πρόληψη παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και η σημασία της ενεργού συμμετοχής τους —όπου αρμόζει— στο ευρύτερο εποπτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο που θα αφορά την εφαρμογή της Οδηγίας CSDDD για τη δέουσα επιμέλεια.

Η ΕΕΔΑ συμμετείχε στην Επιστημονική Ημερίδα Αποφοίτων του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Δίκαιο και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών» του Πανεπιστήμιου Πειραιώς το Σάββατο 21 Ιουνίου 2025. Ο Ειδικός Επιστήμονας, ΔΝ Χρήστος Τσεβάς εκπροσώπησε την ΕΕΔΑ με την παρακάτω εισήγηση: «Εκτίμηση επιπτώσεων των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης στα ανθρώπινα δικαιώματα: Η οπτική της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».

Η εισήγηση εστίασε στην εκτίμηση επιπτώσεων των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης στα θεμελιώδη δικαιώματα με βάση τον Κανονισμό 2024/1689 για την Τεχνητή Νοημοσύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Μεθοδολογία HUDERIA του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση κίνδυνου και επιπτώσεων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δίκαιου, καθώς και το έργο της ΕΕΔΑ και του ENNHRI στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ιδιαίτερη μνεία και ανάλυση έγινε στη Δήλωση του ENNHRI της 7^ης Απριλίου 2025 με τίτλο: «Το ENNHRI καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει αποτελεσματικές εκτιμήσεις επιπτώσεων στα θεμελιώδη δικαιώματα (FRIAs) βάσει της Πράξης της ΕΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη» και στις συστάσεις που περιλαμβάνονται.

Στην ημερίδα συζητήθηκαν μεταξύ άλλων και οι παρακάτω θεματικές: Οδηγία ΕΕ 2022/2555 NIS-2 και Ν.5160/2024, Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) και περιβάλλοντα εφαρμογής, Το επικοινωνιακό απόρρητο στο πλαίσιο της κακόβουλης ή ενοχλητικής επικοινωνίας, Συμβάσεις πληροφορικής, Τεχνητή Νοημοσύνη και λοιπές αναδυόμενες τεχνολογίες, Τεχνητή Νοημοσύνη μετά θάνατον: Ηθικοί και Νομικοί Προβληματισμοί.

Τους αποφοίτους καλωσόρισε στην ημερίδα ο Καθηγητής Στέφανος Γκρίτζαλης, Διευθυντής του ΠΜΣ  «Δίκαιο και Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών» και Μέλος της ΕΕΔΑ, ορισθέν από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ).

Περισσότερες πληροφορίες για την Επιστημονική Ημερίδα εδώ